Die gaf aan dat hij niet alleen om medische redenen in 2022  was gestopt met deze veeleisende baan - elke dag op scherp staan, geen fouten maken - maar ook omdat het politieke klimaat hem geleidelijk was gaan tegenstaan. Toenemende polarisatie, minder bereidheid samen naar oplossingen te zoeken, steeds meer wantrouwen in het systeem, de instituties en media. De media lijden voorts onder de hijgerigheid van de politiek en ook de opkomst van sociale media.

Op de vraag van Ad wanneer die veranderingen in het politieke klimaat waren begonnen, zei Fresen dat je kon teruggaan tot de opkomst van Fortuyn, maar dat meer recent de gebeurtenissen voorjaar 2021 rond ‘Omtzigt functie elders’ een kantelpunt waren. Door eerst te ontkennen dat hij hierover had gesproken kreeg Rutte, toen bleek dat dit wel was gebeurd, het in het debat van 1 april 2021 enorm voor zijn kiezen. Dit debat veroorzaakte  veel politieke schade en creëerde onderling wantrouwen wat de formatie aanzienlijk vertraagde en het kabinet Rutte 4 een slechte start gaf.

Over de huidige verkiezingscampagne zei Fresen dat deze heel anders verloopt dan gewoonlijk. Debatten zijn meer op inhoud gericht en worden soms door partijen zelf georganiseerd. Lijsttrekkers laten debatten soms zelfs lopen. Het is opmerkelijk dat Pieter Omtzigt oprichting van een Constitutioneel Hof een van zijn belangrijkste verkiezingsthema’s noemt, terwijl bestaanszekerheid, wonen, migratie, klimaat, voor veel kiezers toch belangrijker zijn. Maar hij kan het zich permitteren en het spreekt mensen kennelijk ook aan.

In antwoord op Ad’s vraag naar Omtzigts kritiek dat te veel zaken in het Torentje door een kleine groep rond de MP worden geregeld en de Tweede Kamer ervan dan mag kennisnemen, wijst Fresen erop dat dit op zichzelf niet nieuw is maar wel vaker voorkomt.  Volgens Fresen is Omtzigt beter op zijn plek in de Tweede Kamer en ligt het premierschap hem niet.

In de campagne is duidelijk geworden dat de VVD onder Yesilgöz genoeg heeft van de compromisbereidheid van Rutte. Het zou bijzonder zijn wanneer zij premier wordt, niet alleen als eerste vrouwelijke premier, maar ook omdat het zelden lukt dat na verkiezingen, bij de partij die de premier leverde een partijgenoot hem opvolgt. Fresen denkt dat het CDA kan terugkomen omdat het in Bontenbal een sterke kandidaat heeft en de partij een sterke basis heeft in de samenleving.

Op de vraag van Ad hoe partijen het doen in de campagne, antwoordt Fresen  dat de VVD het goed doet  - zij zijn goed georganiseerd -  maar ook Omtzigt voert een sterke campagne met zijn stoicijnse optreden. Omtzigt is vrij behoudend in zijn opvattingen maar vernieuwend op bestuurlijk vlak en dat spreekt duidelijk aan. De combinatie PvdA/Groen Links heeft te veel geprobeerd overeenkomsten met het NSC te benadrukken maar nu men heeft ontdekt dat dit niet goed uitpakte, moet de partij de koers wijzigen.

In het radioprogramma Spuigasten gaf Rutte in gesprek met Fresen aan dat hij  misschien te lang was aangebleven en daardoor minder effectief was geweest dan daarvoor. Fresen meent dat Rutte na het pijnlijke gedoe over ‘Omtzigt functie elders’ inderdaad te veel een sta in de weg was geworden voor herstel van verstoorde verhoudingen.

Het gesprek eindigde positief. Fresen zei toch wel hoopvol gestemd te zijn omdat de veranderingen die zich nu voordoen niet plaatsvinden op de flanken, waar men zich afzet tegen het bestaande politieke systeem, maar in het politieke midden bij/met partijen die willen vernieuwen binnen het bestaande systeem met bovendien een nieuwe generatie politici.

Pieter de Savornin Lohman